Bismillahirrohmanirrohim ,
dengan adanya kesempatan ini saya akan menjelaskan semua tentang geguritan
(puisi jawa) sesuai dengan pengetahuan saya selama hampir 1 tahun belajar di SMKN
DARUL ULUM MUNCAR bersama ibu guru dan teman-teman saya. Mohon maaf ketika ada kesamaan
kata , marilah kita langsung simak materi ini .
1. Pengertian Geguritan
Geguritan
yaiku wohing susastra kang basane cekak , mentes , lan endah. Tegese ukarane
ora ngglandrah , tembunge nduwe makna kang jero lan nggunakake tembung rinengga
(purwalohanti, swawa, sastra, lan basa).
Wujud
geguritan iku saemper karo sair (syair). Panulis kanthi bait/gatra. Geguritan
iku kelebu puisi jawa modheren, amerga ora kawengku dening phatokan tinamtu
kaya dene tembang mecapat.
Geguritan
kelebu karya sastra kang nggunakake basa kanthi maksud liya . Geguritan iku asipat
konotatif , tegese nduweni pengerten kang bedo karo penegerten ing kamus . Mula geguritan uga nduweni sipat ekspresi ora
langsung sawijining kagiyatan utawa aktifitas basa sing ngundharake karep
kanthi cara liya. Gamblanging tembung ,
yaiku ngudharake rasa pangrasa orang kanthi langsung. Mula basane katelah basa
sing khas , kekhasane basa amerga disebabake dening telung prakara.
a.
Merga nganthi carane nganggo lelewaning basa
utawa pepindhan.
b.
Ngenggokake teges kanthi cara purwokanti.
c.
Ngripta teges kanthi cara pembaitan.
sumber gambar: https://medium.com/
2. Unsur-unsur
Geguritan
Geguritan
iku kawangun saka unsur fisik lan batin. Dene katrangane kaya mengkene .
a. Unsur
fisik yaiku :
1.
Diksi , yaiku nggatekake lan menehi tekanan
basa, utamane babagan tembung-tembunge utama ing geguritan. Ing perangan iki
isa awujud irama lan rima.
2.
Citraan , yaiku andharan saka panulis supaya
gawe sengsem para pamaose.
3.
Majas, yaiku wujud ukara kang isa narik
kawigaten
4.
Bunyi , yaiku nemtokake tembung-tembung kang
digunakake isa narik kawigaten , mula kudu nduweni nilai sastra nanging
komunitatif.
5.
Tipografi , yaiku wujud geguritan iku isa narik
kawigaten .
b. Unsur
batin yaiku :
1.
Tema , yaiku gagasan pokok kang diandharake
dening penyair lumantar geguritane . Tema kang kerep digunakake ing geguritan
yaiku tema ketuhanan (religius), tema kamangnusan,
tresna,patriotisme,perjuwangan,urip kang gagal, alam,kritik
sosial,keadilan,demokrasi, lan tema kekadangan (persahabatan).
2.
Nada/irama , yaiku kajiwan pujangga nalika
ngripta geguritan nada njlentrehake sikap pangripta marang riptane. Dadi kanthi nada tinamtu wis
isa nitik kepriye andharane pangripta.kang isa kelebu perangan iki yaiku irama
lan rima. Iram autawa ritme ana sesambungane karo pangulangan ,
swara,tembung,frasa,lan ukara. Irama uga bisa ateges owah-owahan saka banter-alon
, dhuwur-cendhek , utawa dawa-cendheke tembung kanthi ngulang mekaping-kaping kang ancase nuwuhake
gelombang swara supaya gawe endahe geguritan.
3.
Amanat/pitutur lumantar tulisan , pangripta
geguritan isa ngandharake pesen kang
bakal dijlentrehake.
3. Jinis
Geguritan
a.
Ode ,
geguritan kang surasane ngemot pangalembang marang wong liya , negara
apadene kang dianggep luhur.
b.
Himne , geguritan pangalembana marang gusti kang mahakuasa.
c.
Flogi , geguritan kang surasane panalangsa.
Geguritan iki jlentrehake sawijining bab kang nelangsa lan ngrusit ati.
d.
Epigram , geguritan kang surasane babagan
piwulang-piwulang moral, nilai idhup kang becik lan bener kang tinulis kanthi
ringkes.
e.
Satire , geguritan kang surasane ngenyek kanthi
kasar (sarkasme) kang landhep /sinis tumrap sawijining bab kang ora adil kang
ana ing madyaning bebyaran.
f.
Romansa , geguritan kang surasane babagan
katresnan , tresna ora mung antarane sisihan , nanging tresna ing maneka warna
bab.
g.
Balada , geguritan kang surasane babagan crita
utawa lakon kang nyata utawa mung lamunane pujangga.
4. Trap-trapan
panulise geguritan iku kapetang dadi telung trap kang penting
a.
Nemtokake ide/tema
b.
Nyaring
c.
Ngripta geguritan
5. Trap-trapan
lan cara kanggo mahami lan ngudhari surasane geguritan.
a.
Maca lan njingglengi geguritan wiwitan nganthi
pungkasan. Pakaryan iki isa nemokake gegambaran kanthi global utawa proses
penafsiran kawitan.
b.
Nggoleki materi-materi kang penting :
1.
Irah-irahan
2.
Tembung kunci
3.
Gaya basa
(majas)
4.
Simbol-simbol
5.
Negesi lan gawe dudutan surasane geguritan
6.
Nggancarake nggunakake basane dhewe.
Nah itu lah materi
tentang geguritan (PUISI) semoga
bermanfaat dan bisa menjadi motivasi
buat semua.
Matursuwun informasinya 😉
BalasHapus